ÇOCUKLARDA OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB)
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), Obsesyon ve kompulsiyonların birlikte ya da tek başına görüldüğü bir bozukluktur. Halk arasında “takıntı hastalığı” olarak bilinmektedir.
Obsesyon: Bireyin sürekli olarak zihnini meşgul eden, mantıksız olduğunu bilse bile uzaklaşamadığı dürtü ve düşünceler şeklinde tanımlanır. Bu düşünceler kişide kaygıya sebep olabilir. Birey, kendisine saçma gelse bile bu dürtüden uzaklaşamaz. Düşüncelerden kaçamaz ve sıkıntılı hisseder. Bu imge ve düşünceler gerçekçi değildir ve birey bunun farkındadır.
Kompulsiyon: Obsesyon sonucunda ortaya çıkar. Sık tekrarlayan düşüncelere karşı verilen tepki olarak tanımlanır. Bu tepkiler obsesyonun kişide ortaya çıkardığı sıkıntı ve rahatsız edici hislere karşı verilen tekrar eden davranışlardır. Kapalı mı diye sürekli kapıyı kontrol etmek, el yıkamak gibi davranışlar kompulsiyonlara örnektir.
Bireyin herhangi bir yere dokunduğunda “kirlenmiş” hissetmesi ve bundan rahatsızlık duyması bir obsesyon iken; el yıkaması, duş alması, kapı koluna çıplak elle dokunamaması gibi davranışları ise kompulsiyondur.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), birçok tipte görülebilmektedir. OKB tipleri:
- Kirlili/bulaş tipi OKB: belirli bir şeye ya da nesneye, herhangi bir kişiye temas edersem kirlenirim obsesyonu görülür. Yalnızca kirli görünen kaynaktan değil aynı zamanda kirli görünen kaynağa temas ettiğini düşündükleri her şeyden uzak dururlar. Örneğin: kapı kolları kirlidir, kardeşim kapı koluna dokundu ve şimdi o da kirli. Bu gibi obsesyonlar sonucunda sürekli el yıkama, banyo yapma, ıslak mendil kullanma kompulsiyonları görülebilir. Kaçınma davranışı gösterirler.
- Kontrol etme tipi OKB: bireyin, başına/başlarına gelebilecek felaketi önleme düşüncesiyle sık sık birşeyleri kontrol etme davranışıdır. Örneğin: kapı kapalı mı? Musluk açık mı kaldı? Ocağın altı kapalı mı? Kötü bir şey olursa sorumlusunun kendileri olacağı inancına sahip olurlar.
- Tekrarlama tipi OKB: Kontrol tipi OKB ile benzerlik gösterir. Ondan faklı olarak davranışların mantıklı bir nedeni yoktur. Örneğin: 3 kere parmak şıklatmazsam biri hasta olur, 100’e kadar saymazsam başıma kötü bir şey gelir
- Düzenleme Obsesyonu: Eşyaları belirli bir sıra, belirli bir düzene göre yerleştirme ihtiyacı hissederler. Bu düzenin bir mantığı yoktur yalnızca öyle olmasını isterler. Öyle olmazsa kötü şeyler olacağına, uğursuzluk getireceğine inanırlar.
- Biriktirme Obsesyonu: “bir gün ihtiyacım olabilir” düşüncesi ile çoğu insan için önemsiz görünen şeyleri biriktirirler. İstifçilik olarak da bilinir. “çöp ev” bu OKB tipinin sonucu olarak ortaya çıkar.
- Düşünce Obsesyonu (İntruzif Düşünce): Aşırı rahatsızlık duydukları düşünceler gelir ve bunda suçluluk, utanç duyabilirler. Birine zarar verme obsesyonları, cinsellik, günah obsesyonları şeklinde görülebilmektedir.
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), çocuğun işlevselliğini ciddi anlamda bozabilir ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkiler. Akademik başarısında düşüş gözlemlenir. Kendini çevresinden soyutlayabilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tedavisi:
OKB’nin düzeyine ve çocuğun hayatını etkileme derecesi göz önünde bulundurularak ilaç tedavisi gerekebilir. İlaç tedavisi düzenli kullanımda Obsesif Kompulsif Bozukluğun (OKB) etkilerini azaltır.
Bilişsel Davranışçı Terapi, OKB tedavisinde kullanılan psikoterapi yöntemlerinden birisidir. BDT ile verilen ödevler, aşamalı maruz bırakmalar ile OKB’nin tedavisi amaçlanmaktadır.
Bu noktada çocuğunuzu desteklemek, “mantıksız düşünce ve hareketlerinden dolayı” onları suçlamamak oldukça önemlidir. Bilinmelidir ki OKB, kişiye mantıklı gelmese de karşı koyamadığı düşünceler ve davranışlara neden olan bir rahatsızlıktır. Çocuğunuzu anlamak, ona moral ve motivasyon vermek bu süreçte çok önemlidir.
